_{(wg. T. Niedźwiedź – wyd. PTTK)}

Teksty zawarte w Biblioteczce Turysty Górskiego ukazywać się będą sukcesywnie na stronach naszego portalu. Dotyczyć będą bardzo szerokiego zakresu tematów związanych z górami polskimi i górami całego świata. Będzie to info zarówno z zakresu geografii, geologii, klimatu, bazy turystycznej itp. ale także z ciekawostek i informacji o aktualnych wydarzeniach i wyprawach w góry wysokie. Zapraszamy do lektury !!

Sytuacje synoptyczne
Pogoda w górach przez 51% dni w roku kształtuje się pod wpływem sytuacji barycznych niżowych. Od lipca do października oraz w styczniu zaznacza się jednak przewaga układów wyżowych z maksimum w sierpniu (61% dni).

65% dni w roku napływa powietrze polarno-morskie, z maksimum w listopadzie (77% dni) i czerwcu (73% dni) a minimum w marcu (55% dni) i wrześniu (60% dni). Fronty atmosferyczne przemieszczają się przez 40,5% dni w roku z maksimum w lutym (49% dni) i minimum w sierpniu (34% dni).

Zachmurzenie
Góry odznaczają się szczególnie dużą różnorodnością zachmurzenia, a wiele szczytów znajduje się powyżej górnej granicy chmur niskich (zjawisko morza chmur).
Jeżeli ławica chmur niskich znajduje się blisko górskiego szczytu i oświetlona jest przez słońce to turysta znajdujący się na szczycie może ujrzeć wokół swego cienia na chmurze serię barwnych pierścieni zwanych glorią lub widmem Brockenu.

Średnie roczne zachmurzenie osiąga ok. 80% pokrycia nieba przez chmury (np. na Kasprowym Wierchu to przeciętnie 170 dni w roku). Liczba dni pogodnych (zachmurzenie poniżej 20%) to przykładowo Śnieżka – 28 dni, Kasprowy W. – 34 dni. Najmniej dni pogodnych jest w maju, a u podnóża gór w listopadzie. Najdłuższy, nieprzerwany okres pogodnych dni trwał np. na Kasprowym 10 dni (we wrześniu).

Dla polskich gór sytuacja wygląda więc następująco: maksymalne zachmurzenie od maja do lipca, minimalne wrzesień-październik.

Mgła
Mgła to zawiesina drobnych kropelek wody w powietrzu, powodująca spadek widzialności poniżej 1 km. Na szczytach jako mgłę traktuje się okrywające je chmury. Maksymalna ilość dni z mgłą jest na Śnieżce (306 dni w roku), w Tatrach to ok. 290 dni.

Mgła maksymalnie występuje w czerwcu i listopadzie a minimalnie we wrześniu. Przykładowo na Kasprowym Wierchu rekord to 319 dni w roku z mgłą !!

Usłonecznienie
W przebiegu rocznym minimum usłonecznienia wszędzie w górach występuje w grudniu (np. Kasprowy Wierch – 34 godz./miesiąc), a maksimum w czerwcu (np. Śnieżka 157 godz. w miesiącu).

Bardzo istotne jest wybitne uprzywilejowanie pod względem usłonecznienia szczytów górskich w okresie zimowym (np. w 2007 roku w grudniu – non-stop przez ponad 14 dni było słonecznie !!).

Promieniowanie słoneczne
Góry otrzymują znaczną część bezpośredniego promieniowania słonecznego, z dużym udziałem promieniowania nadfioletowego. Występuje znaczne wzmożenie ilości promieniowania w okresie zimowym (stąd piękna opalenizna narciarzy i turystów), a bardzo słabe w lecie.

Zagrożenie to głównie oparzenia i porażenia wzroku (kremy i okulary obowiązkowo !!).

Ciśnienie atmosferyczne
Ciśnienie w górach obniża się wraz ze wzrostem wysokości. Na wysokości powyżej 4000 m. n.p.m. spadek ten jest już silnie odczuwalny przez organizm człowieka (tzw. Choroba wysokogórska).

Szczególnie groźne jest nagłe zdobywanie wysokich szczytów, bez wcześniejszej aklimatyzacji. Niebezpieczny jest wpływ niskiego ciśnienia w górach na osoby z chorobami serca.

Wiatry
W górach kierunki wiatrów są bardzo silnie modyfikowane przez rzeźbę terenu. Na grzbietach i szczytach górskich przeważają wiatry południowo-zachodnie, a w lecie północno-zachodnie.
U podnóża gór występuje przewaga wiatrów zachodnich.

Charakterystyczne jest występowanie wiatrów fenowych, zwanych halnymi. Występują one maksymalnie od października do maja, latem rzadziej. Są to wiatry suche i bardzo ciepłe z gwałtownymi zmianami prędkości oraz wzrostem temperatury np. z -10 °C do +10 °C w bardzo krótkim czasie.

W czasie halnego następuje duży spadek ciśnienia, a także pojawiające się na grani w zimie tzw. „chorągwie śnieżne”. Powietrze jest bardzo przejrzyste, widoczność wręcz idealna. Maksymalny wiatr wiał u nas w dniu 6 maja 1968 roku – na Kasprowym osiągnął prędkość 290 km/h.

Burze
W górach bardzo częste i gwałtowne. Średnio w roku około 40 dni z burzą. Burze pochodzenia frontalnego występują o każdej porze doby, zaś burze konwekcyjno-orograficzne głównie w godzinach popołudniowych.

Do zjawisk burzowych w górach należą też ognie Św. Elma – świecące wyładowania elektryczne z wystających przedmiotów terenowych np. skał (iskrzenie).